Helveticus
Episodas
1
4 min
Helveticus - stafla 1 (1/26) - -3000: Ils palissaders
Sie wurden von Bären aus ihren Höhlen gejagt und dann durch das Wasser des Sees aus ihren Häusern vertrieben. Vor 5.000 Jahren suchten die Schweizer einen sicheren Ort zum Bau ihrer Häuser und ließen sich auf Stelzen mitten im Wasser nieder.
2
4 min
Helveticus - stafla 1 (2/26) - 1230: La traversada dal Gottard
En il passà avevan ils abitants dal chantun Uri da far lungs viadis privlus per far visitas tar ils vischins dal chantun Tessin. Quai ha gì ina fin l'onn 1230, cura ch'il burgamester da l'Uri ha da l'incumbensa da bajegiar punts ed ina via segira. E per far quai eran ils Gualsers ils megliers
3
4 min
Helveticus - stafla 1 (3/26) - 1291: L'engirament dal Rütli
En il 13avel tschientaner prendevan laders ed il chastellan da Habsburg il plaschair da viver als abitants da la Svizra centrala futura. 1291 s'han 3 umens da las regiuns dal Uri, da Sviz e da la Silvania empermess da gidar in a l'auter - ed han qua tras fundà la Svizra.
4
4 min
Helveticus - stafla 1 (4/26) - 1307: Guglielm Tell
1307 sforza il chastellan Hermann Gessler ils abitants da Altdorf da demussar respect envers el entras trair la chapella cun ir sper in pal cun si sia chapella or. Guglielm Tell refusescha quai e vegn pervia da quai condemnà da sajettar in mail giud il chau da ses figl. Malgrad ch'il paliet tutga il mail vegn Tell arrestà. Ma el riva da fugir e daventa uschia in erox.
5
4 min
Helveticus - stafla 1 (5/26) -1386: Arnold da Winkelried
1386 era la schuldada austriaca avant Sempach, e nagut pareva d'als pudair frenar. Cun curaschi enorm s'ha Arnold da Winkelried bittà en las retschas da l'adversari uschia ch'ils Svizzers han pudì penetrar tras las lingias serradas dals austriacs.
6
4 min
1450: Il chaschiel svizzer
Si en las muntognas è il pastg pli verd e pli savurus. Las vatgas, ma er ils purs han plaschair da quai. Transportar il latg giu en las vals n'è betg simpel. Ed anc pli difficil èsi da conservar il latg. La schliaziun han ins chattà en per la mesadad dal 15avel tschientaner. Ins ha cummenzà a far il chaschiel ch'è oz renumnà sin l'entir mund.
7
4 min
1467: Clau da Flia
In siemi al lascha daventar in eremit per il rest da sia vita: 1467 lascha Clau da Flia anavos tut per ir sulet a far oraziun. La glieud al considerava sco in um sabi ed al dumandava savans per cussegl. Sia sabientscha, ses senn per giustia e sia neutralitad han marcà las valurs svizras.
8
4 min
1478: la battaglia da la crappa grossa
Ils confederads enconuschevan bain lur culms . Quai ha il duca da Milano stuì constatar l'onn 1478. Cunquai ch'el n'aveva betg tegnì sia empermischun da surlaschar la Leventina als Svizzers ha el pudì sa pervader da la pussanza da l'armada svizra.
9
4 min
1529: La schuppa da Kappel
1529 è rutta or ina guerra tranter protestants e catolics. Cunquai ch'ils generals preferivan il dialog tranter las duas fronts sa cumbattevan ils schuldads betg en la vischinanza da Turitg. Ma las duas truppas en dispita han lura in bel di mangià ensemen ina schuppa ed han fatg pasch.
10
4 min
1550: Johannes Calvin e l'industria d'uras e cliniez
En il 16avel tschientaner era cliniez in sinonim per perversitad. Il reverenda protestant Johannes Calvin al aveva scumandà. Da l'autra vart vegnivan las uras promovidas dad el per che la glieud na manchentia betg il temp per ir a messa. Ils juveliers da Genevra s'han perquai mess ensemen cun ils urers ed han uschia fatg bunas fatschentas.
11
4 min
1560: La tiba
Co sa regordan ils signuns da lur temp cun lur vatgas si d'alp? Els jadlan. Ma betg tuts èn buns chantadurs. Tge fan els sch'i n'han betg ina buna vusch per chantar? En il 16avel tschientaner han els chattà la schliaziun: la tiba.
12
4 min
1602: L'escalade da Genevra
Ina gronda padella cun schuppa chauda sin il chau e l'armada è davent. Tenor la legenda han las truppas da la Savoia capitulà l'onn 1602 suenter ch'ils Genevrins èn sa defendids cun quellas metodas nunusitadas. Dapi quel di festivescha la citad sia independenza cun padellas da tschigulatta.
13
4 min
1798-1803: Napoleon e la republica helvetica
Enturn l'onn 1800 sa dispitavan ils Svizzers davart la furma politica ch'els duain surprender. Sut l'influenza da Napoleon daventa la Confederaziun ina republica. Cura che las truppas franzosas avevan bandunà la Svizra avevan las dispitas danovamain cumenzà. Napoleon aveva lura formulà in'acta da mediaziun per schligiar il conflict.
14
4 min
1807: Barry, il chaun da lavinas
L'onn 1807 eri privlus da surmuntar a pe il pass dal Grond Son Bernard. Il privel da lavinas era enorm grond. Tenor la legenda viveva Barry en l'ospizi tar ils muntgs. El ha salvà la vita a pli che 40 victimas da lavinas. Grazia a quai è el daventà in erox naziunal da quatter chommas.
15
4 min
1862: Henri Dunant e la Crusch Cotschna
Schuldads blessads - e nagin che s'occupa dad els. Quai è il szenari sgarschaivel ch'il commerziant Henry Dunant vesa 1862 durant in viadi da fatschenta en la vischinanza da Solferino. El sa decida sin quai da fundar in'organisaziun che tgira ils blessads da la guerra: la Crusch Cotschna.
16
4 min
1864: Il turissem ed il sport d'emviern
La stad eran ils hotels plains, ma l'enviern vids. 1864 han ils hoteliers da San Murezzan perquai augmentà lur spierta: patineras e pistas da skis duevan attrair turists er ils mais d'enviern. Il boom ha dentanta cumenzà pir cun l'invenziun da la scarsola.
17
4 min
1864: La tschigulatta da latg e la pulvra da latg
L'istorgia dal pli grond concern da mangiativas dal mund ha cumenzà l'onn 1864 a Vevey en Svizra franzosa. Quel onn aveva il perfecziunist Henri Nestlé inventà la pulvra da latg. Ina benedicziun per ils uffants pitschens che na cumportavan il latg-mamma. Il vischin da Nestlé dultschiva cun quella pulvra sia tschigulatta amara.
18
4 min
1880: Johanna Spyri e Heidi
Aria netta da las muntognas e sulegl èn bun per la sanadad. Quai saveva er la scriptura Johanna Spyri l'onn 1880 cura ch'ella aveva tramess ses figl malsaun en las muntognas per puspè vegnir saun. Las cuntradas muntagnardas ed ils muntagnards sez l'han inspirà al roman "Heidi", in roman renumà sin l'enir mund.
19
4 min
1890: Il cunté svizzer
Igl era ordvart urgent ch'ils schuldads svizzers ch'eran exposts a las forzas enormas da la natira hajan a disposiziun in guaffen per reparar lur arma, per arver ina chista u tagliar davent roma ed auter. In fabricant da cuntels ingenius ha schlià il problem l'onn 1890: el ha inventà il cunté da satg svizzer.
20
4 min
1900: La buglia da Bircher
Granezza, latg, fritga e mel d'avieuls - il recept è simpel. Dr. Bircher l'ha descrit l'onn 1900 cura ch'el tschertgava ina tratga sana e gustusa per ses pazients e sias pazientas.
21
4 min
1905: Albert Einstein
Il pli grond fisicher en l'istorgia era tranter auter er Svizzer. Albert Einstein è la persunificaziun dal perscrutader e scheni. Dapi 1905 vala sia teoria da la relativitad sco crap da miglia en la fisica. Quella fa - almain en la teoria - ch'ils umans vegnan pli plaun vegls.
22
4 min
1956: Friedrich Dürrenmatt
Sia fantasia stravagada ed in conturn inspirant èn las essenzas essenzialas ch'han fatg che Friedrich Dürrenmatt è daventà famus. Il scriptur e dramaturg bernais ha scrit "Der Besuch der alten Dame". 1956 è quel teater vegnì mussà l'emprima giada a Turitg ed è suenter daventà famus sin l'entir mund.
23
4 min
1960: Alberto Giacometti
Inspirà dad umans en il clerglina cumenza il pictur grischun/bregagliot enturn ils onns 1950 a furmar sculpturas. L'artist n'è dentant betg cuntent cun sias ovras lungas e satiglas. Sia clientella però bain. Oz è Alberto Giacometti in dals sculpturs ils pli renumads sin l'entir mund.
24
4 min
1971: Il dretg da votar da las dunnas
Sch'il pievel svizzer aveva da prender decisiuns, lura avevan las dunnas da dir nagut. E quai na plascheva sa chapescha betg ad ellas. Pir l'onn 1971 han ellas survegnì suenter grondas protestas il dretg da votar.
25
4 min
Helveticus - stafla 1 (25/26) -1977: Jean Tinguely
Fieu, aua e canera. L'artist Jean Tinguely, naschì a Friburg, vuleva che sias ovras sa movan e fan canera. Las maschinas destruevan mintgatant schizunt sasezzas. 1977 l'han sias construcziuns rendì enconuschent sin l'entir mund.
26
4 min
1999: Bertrand Piccard ed il tur dal mund cun in ballun
Chi saja aut ensi u bass engiu - la famiglia Piccard ha dapi bleras generaziuns ristgà aventuras gagliardas. Suenter duas emprovas betg gartegiadas reusseschi a Bertrand Piccard l'onn 1999 da circumdar il mund en in ballun d'aria chauda. Ma bunamain fissi er questa giada ì en las chautschas.
Detagls
Gener
Istoria, Films animadsTranter legenda ed istorgia raquinta quest program d’animaziun ad uffants davent da trais onns da las aventuras da Helveticus e sia famiglia. Co è Arnold de Winkelried daventà in erox svizzer? E tgi ha persvas Wilhelm Tell da sajettar ses famus paliet? Co èsi vegnì tar l’istorgia da Heidi?
Chantal Teano
Pascal Vaucher De La Croix
Nadasdy Film
RTS Radio Télévision Suisse
Chantal Teano
Pascal Vaucher De La Croix
Meistgesehen in der Schweiz
La nova plattafurma da streaming da la Svizra
Qua chattais Vus ils megliers films e las meglras serias e docus – senza custs supplementars. L'entira purschida da films e serias en la versiun originala cun suttitels u sincronisada, propostas persunalisadas per films, serias e collecziuns spezialas. Tut quai che Vus duvrais è in login.
Access nunlimità a las emissiuns da la SSR – senza custs supplementars
Play Suisse As porscha il meglier da las producziuns e coproducziuns da SRF, RTS, RSI e RTR. Damai che Play Suisse vegn finanzià via la SSR, na resultan nagins custs supplementars per utilisar la purschida.
Guardar televisiun a moda moderna sin Voss monitur preferì grazia ad in login
Tuttina sche Vus preferis la televisiun (Swisscom blue TV – disponibel sin la Swisscom Box e la TV-Box (UHD), Apple TV, Android TV), il smartfon u il computer: Play Suisse pudais Vus utilisar dapertut. Quai vul dir: midar senza interrupziun tranter differents apparats e guardar vinavant là, nua che Vus avais chalà, far glistas da favurits che Vus vulais guardar pli tard, crear cuntegns persunalisads ed anc bler auter pli.
Scuvri la Svizra senza barriera linguistica
Novitads, gronds success ed il meglier da noss archivs. Tut en la versiun originala suttitulada u sincronisada en tudestg, franzos, talian e mintgatant er en rumantsch.